Afgelopen week heb ik weer deelgenomen aan de GPI en deze toets gehaald.

Om ervoor te zorgen dat de veiligheidscultuur in brede zin verbetert, heeft een aantal toonaangevende bouwondernemingen en opdrachtgevers (bouw, weg-/water-/spoorinfra en installatietechniek) de handen ineengeslagen. Samen hebben zij de Governance Code ‘Veiligheid in de Bouw’ opgericht. Deze initiatiefnemers hebben gezamenlijke uitgangspunten en kernwaarden op het gebied van veiligheid vastgelegd, door werkwijzen te harmoniseren en instrumenten te uniformeren. Daarbij wordt de hele bouwketen betrokken.

Eén van de initiatieven is het ontwikkelen van Generieke PoortInstructies (GPI). Hiervoor is er een convenant gesloten met de SSVV. In opdracht van de SSVV ontwikkelt en distribueert eX:plain de GPI. eX:plain is ook uitvoerder van het VCA examenstelsel.

Meer informatie over deze toetsing kan je nakijken bij Explain

(Gebouwautomatisering en -controlesystemen)

Met de intreding van het EPBD III zal ook eind 2025 de GACS, GebouwAutomatisering en -ControleSystemen, verplicht worden gesteld bij gebouwen met een energieopwekkingsinstallatie boven de 290kW.

De gebouwautomatisering zal aan de volgende eisen moeten voldoen:

a) Het energieverbruik permanent te controleren, bij te houden, te analyseren en de bijsturing ervan mogelijk te maken;
b) De energie-efficiëntie van het gebouw te toetsen, rendementsverliezen van technische bouwsystemen op te sporen, en de beheerder van de voorzieningen of technische installaties te informeren over de mogelijkheden om de energie-efficiëntie te verbeteren; en
c) Communicatie met verbonden technische bouwsystemen en andere apparaten in het gebouw mogelijk te maken, en interoperabel te zijn met technische bouwsystemen van verschillende soorten eigendomstechnologieën, toestellen en fabrikanten.

Veel gebouwen hebben al een energiemonitorsysteem maar de variatie is te groot en bieden niet de inzichten die je zou wensen.

Voor de bestekschrijvers kan er verwezen worden naar norm beschikbaar namelijk de NEN-EN-ISO 52120-1. Voor commissioning naar de checklist . Deze norm is nog in het Engels maar ik begreep dat er gewerkt aan een vertalling. Op de website van het RVO wordt nog verwezen naar een oude norm: de NEN-EN 15232. Dat wordt nog aangepast.

Afgelopen dinsdag was de conferentie Digitaal Gebouw van de toekomst van FHI. Van Celsius Benelux spraak Theo Smulders. Celsius heeft onder meer voor de automatisering van Amare gezorgd. Waar ik dan weer als commissioning manager aan gewerkt hebt. Inmiddels is Celius verder met de draadloze regelingen via bluetooth. Theo stelde dat we nog veel te weinig draadloze installaties aanbieden en moedigde ons aan de bedrading achterwege te laten.

Daarna ben ik bij Han Bak, CEO Chess en Willem Dammers, van Trilux geweest. Zij verzorgen op dit moment de gebouwautomatisering van Tripolis. De regeling op basis van occupancy acht ik als de gamechanger van deze generatie sensoren. Laten we de API naar de cloud nog even op de achtergrond houden. Deze aanwezigheidssensor kan personen tellen en hiermee op tijd, dus bij binnenkomst, aangeven of er licht en (hoeveel) lucht er nodig is. CO2-sensoren zijn naar mijn mening, door de trage processen al veel te laat met reageren. Door de juiste hoeveelheid lucht vooraf gelijk aan te voeren zijn ze de CO2-sensoren een stapje voor.

Andre van Tongeren (Apleona) sprak over continuous commissioning. Een methode van testen wat devaluatie van gebouwinstallaties tegen gaat en interventie tijdig wordt gestart. Eigenaren van vastgoed hebben de neiging te denken dat minimale investeringen in onderhoud kostenbesparend zijn. Integendeel; door de conditie op peil te houden met de periodieke testen gaan installaties langer mee en blijft er controle op het energiegebruik.

Mark Verlinde BBA Binnenmilieu spraak over hulpmiddelen voor digitalisering binnenklimaat. Hij pleitte er voor om bij klimaatklachten te starten met een enquête (voorbeeld) onder het kantoorpersoneel en dan pas te kijken naar de data uit systemen. BBA had er goede ervaringen mee. Ook al is er veel weerstand uit het bedrijf vanwege de bijkomende emotie’s (waar veel technici meestal moiete mee hebben).

Dat sluit aan bij de oproep van universitair docent en onderzoeker sociale- en omgevingspsychologie Thijs Bouman. Hij pleitte voor “De mens centraal”. Opmerkelijk was zijn uitspraak dat hij dacht dat wij technici geld of winst als oogmerk zouden hebben. Gebouwautomatisering in een gebouw is het brein achter verduurzaming, gemaakt en bedacht door mensen met een hart op de juiste plek.

Alle betrokken bouwpartijen kennen het fenomeen. Je kijkt naar de tekeningen en je maakt wat je ziet. Toch fijn dat we testen om te zien dat het ook werkt wat er gemaakt is. Het testen voor het opleveren van installaties is al jaren een onderdeel van mijn werkaamheden.

Uit Amerikaans onderzoek bij 1500 gebouwen blijkt dat commissioning zorgt voor kostenbesparing. Hier onder een samenvatting van het onderzoek dat is uitgevoerd onder leiding van Crowe.

Commissioning van gebouwen (Cx) is een proces voor een efficiënte bouwproces dat kan worden toegepast op nieuwbouw en bestaande gebouwen. Het resultaat biedt energie- en niet-energetische voordelen.

De voordelen van commissioning zoeken bij één gebouw is een uitdaging, een studie uit 2009 met 643 commerciële gebouwen leverde een solide dataset voor een onderzoek op. Daarnaast zijn er in een nieuwe onderzoek (2018) 839 extra gebouwen toegevoegd met een bijgewerkte meta-analyse, hiermee betreft het onderzoek naar besparing over 34,7 miljoen vierkante meter vloeroppervlak.

Sinds 2009 is in Amerika commissioning bij de bouw blijven groeien, gedreven door nieuwe bouwvoorschriften, subsidieprogramma’s en een toenemend bewustzijn van de voordelen commissioning. Tegelijkertijd worden controles steeds geavanceerder en is er analysesoftware ontwikkeld om te helpen bij de commissioning.

Het onderzoeksteam vindt dat de beschikbare middelen en de markt belangrijke determinanten zijn van de resultaten. Significant worden kosten-effectieve besparingen over het hele onderzoeksgebied gevonden. Besparing op primaire energie voor Cx-projecten in bestaande gebouwen varieerde van 5 procent voor programma’s uitgevoerd onder subsidieaanvragen, 9 procent voor commissioning op basis van monitoring (dwz uitgebreid met submetering en diagnostiek), en 14 procent voor Cx-projecten buiten de subsidie programma’s.

Voor alle projecttypen varieerden de mediane besparingen van 3 procent voor het accommodatiemarktsegment tot 16 procent voor rijksvastgoed- en veiligheidsvoorzieningen. De resultaten verschilden niet significant per gebouwgrootte of per marktsegment.

Energiebesparingen worden zelden geschat bij ingebruikname van nieuwbouw. Het onderzoeksteam ontdekten ook dat de mediane kosten van commissioning lager waren voor de steekproef uit 2018 dan voor de steekproef uit 2009.

De mediane terugverdientijd van commissioning voor bestaande gebouwen was 1,7 jaar, met een 25e – 75e percentielbereik van 0,8–3,5 jaar. Het onderzoeks artikel vat deze en andere belangrijke bevindingen samen en bespreekt hoe de 2018 gegevens weerspiegelen verschuivingen in de inbedrijfstellingspraktijk en resultaten.

Het volledige artikel is terug te vinden op https://www.sciencedirect.com/

“Building commissioning costs and savings across three decades and 1500 North American buildings“